In de afgelopen jaren is de discussie over schijnzelfstandigheid in Nederland steeds prominenter geworden. Steeds meer zzp'ers, opdrachtgevers, maar ook beleidsmakers en belastingdiensten houden zich bezig met de vraag: wat betekent het om écht zelfstandig te zijn? En wanneer is er sprake van schijnzelfstandigheid?

Schijnzelfstandigheid is een complex en breed onderwerp dat verschillende juridische, economische en sociale aspecten omvat. In deze blog duiken we dieper in op wat schijnzelfstandigheid precies inhoudt, waarom het een probleem is en wat de huidige ontwikkelingen zijn op dit gebied. Ook delen we relevante artikelen die helpen om een breder begrip te krijgen van de huidige stand van zaken.

Wat is schijnzelfstandigheid?

Schijnzelfstandigheid treedt op wanneer iemand officieel als zelfstandig ondernemer (zzp'er) werkt, maar in de praktijk functioneert als een werknemer. Dit gebeurt vaak in situaties waarbij werkgevers kosten willen besparen op sociale premies en andere lasten die komen kijken bij een arbeidscontract, door mensen in te huren als zzp'er terwijl zij eigenlijk in een gezagsverhouding werken zoals een werknemer.

De kenmerken van schijnzelfstandigheid

De Belastingdienst en andere instanties hanteren bepaalde criteria om te bepalen of iemand écht zelfstandig is. Belangrijke elementen hierbij zijn:

• Gezagsverhouding: Is er sprake van een duidelijke baas-werknemer relatie?

• Inbedding in de organisatie: Is de zzp'er geïntegreerd in de organisatie en werkt hij/zij onder dezelfde condities als werknemers?

• Zelfstandigheid: Kan de zzp'er zijn eigen werktijden bepalen en andere opdrachten aannemen?

Wanneer deze criteria worden overtreden, is de kans groot dat er sprake is van schijnzelfstandigheid. Voor meer informatie over hoe de Belastingdienst hierop handhaaft, lees dit artikel van Zipconomy.

De gevolgen van schijnzelfstandigheid

Schijnzelfstandigheid heeft verstrekkende gevolgen voor zowel de zelfstandige als de opdrachtgever. Ten eerste missen schijnzelfstandigen de bescherming die gewone werknemers hebben, zoals recht op doorbetaling bij ziekte, vakantiedagen en ontslagbescherming. Aan de andere kant krijgen werkgevers te maken met hoge naheffingen als de Belastingdienst achteraf concludeert dat er sprake is van schijnzelfstandigheid.

Deze onzekerheid leidt vaak tot spanningen in de arbeidsmarkt, waarbij sommige zzp'ers zich benadeeld voelen, terwijl andere opdrachtgevers onzeker zijn over hoe ze de regels moeten interpreteren.

Wetgeving rondom schijnzelfstandigheid

Het voorkomen van schijnzelfstandigheid is een van de speerpunten van de Nederlandse overheid. De Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) is ingevoerd om duidelijke kaders te scheppen rondom de arbeidsrelaties tussen zzp'ers en opdrachtgevers. De wet moest ervoor zorgen dat zelfstandigen op een eerlijke manier worden ingehuurd en dat er geen sprake kan zijn van verkapte dienstverbanden. Toch heeft de Wet DBA sinds de invoering voor veel onduidelijkheid gezorgd, met name door de afwachtende houding van de Belastingdienst als het gaat om handhaving.

Vanaf 1 januari 2024 gaat de Belastingdienst strikter handhaven op de Wet DBA. In dit artikel van Zipconomy wordt gedetailleerd uitgelegd wat deze handhaving precies inhoudt en welke veranderingen zzp'ers en opdrachtgevers kunnen verwachten.

Daarnaast is er in 2023 een wetsvoorstel geïntroduceerd waarin de positie van interim-managers als zelfstandigen opnieuw wordt bekeken. Dit voorstel zou mogelijk de grenzen van zelfstandigheid opnieuw definiëren. Lees meer over dit wetsvoorstel in dit artikel van RTL Nieuws.

Recente ontwikkelingen schijnzelfstandigheid

Naast de aangescherpte handhaving van de Wet DBA zijn er ook andere belangrijke ontwikkelingen op het gebied van schijnzelfstandigheid. De groei van platformwerk en de 'gig-economy' heeft bijvoorbeeld nieuwe vragen opgeworpen over de positie van zelfstandigen. Veel platformwerkers, zoals maaltijdbezorgers en chauffeurs, werken als zzp'er, maar hebben weinig zeggenschap over hun werktijden, tarieven en de manier waarop ze hun werk uitvoeren. Dit roept de vraag op of deze platformwerkers niet eigenlijk schijnzelfstandigen zijn.

Daarnaast is er vanuit Europa ook steeds meer aandacht voor de bescherming van platformwerkers. De Europese Commissie heeft in 2022 een richtlijn voorgesteld die moet zorgen voor meer duidelijkheid en bescherming van zelfstandigen in de platformeconomie. Dit kan ook in Nederland leiden tot veranderingen in de manier waarop zelfstandigen worden behandeld.

De rol van opdrachtgevers

Een andere belangrijke factor in de discussie over schijnzelfstandigheid is de rol van opdrachtgevers. Bedrijven hebben vaak behoefte aan flexibele arbeidskrachten, vooral in tijden van economische onzekerheid. Maar ze moeten wel oppassen dat ze hierbij niet de regels overtreden. Het is voor opdrachtgevers essentieel om duidelijk te maken dat ze werken met zelfstandigen en niet met werknemers. Dit kan bijvoorbeeld door:

• Het opstellen van heldere contracten waarin de zelfstandigheid van de opdrachtnemer wordt benadrukt.

• De zelfstandige de vrijheid geven om zelf te bepalen hoe hij of zij de opdracht uitvoert.

• Geen verplichtingen opleggen die normaal gesproken alleen voor werknemers gelden, zoals aanwezigheid op vaste werktijden of het gebruik van bedrijfsapparatuur.

• Daarnaast kunnen opdrachtgevers gebruik maken van modelovereenkomsten die door de Belastingdienst zijn goedgekeurd om de arbeidsrelatie te verduidelijken. Toch is dit niet altijd een garantie tegen problemen, zoals blijkt uit de aangescherpte handhaving van de Wet DBA.

Hoe voorkom je schijnzelfstandigheid?

Voor zowel zzp'ers als opdrachtgevers is het belangrijk om op de hoogte te zijn van de regels rondom zelfstandigheid. Om problemen met de Belastingdienst te voorkomen, is het slim om de volgende stappen te overwegen:

• Maak gebruik van een modelovereenkomst: Door een door de Belastingdienst goedgekeurde modelovereenkomst te gebruiken, kan je aantonen dat de arbeidsrelatie voldoet aan de regels.

• Duidelijke afspraken maken: Zorg ervoor dat de afspraken tussen zzp'er en opdrachtgever helder zijn en dat de zelfstandige voldoende vrijheid heeft om de opdracht naar eigen inzicht uit te voeren.

• Kijk naar de praktijk: De papieren werkelijkheid is niet altijd hetzelfde als de praktijk. Zorg ervoor dat de zzp'er in de praktijk ook echt zelfstandig werkt.

• Blijf op de hoogte van wetswijzigingen: De wet- en regelgeving rondom schijnzelfstandigheid verandert continu. Zorg ervoor dat je altijd op de hoogte bent van de laatste ontwikkelingen, zoals de aangescherpte handhaving van de Wet DBA vanaf 2024.

  
  

Hoe GetJobsDone je kan begeleiden bij schijnzelfstandigheid

Bij het vermijden van schijnzelfstandigheid is het belangrijk om een platform te kiezen dat je ondersteunt in het naleven van de regels en risico's minimaliseert. GetJobsDone biedt hierin een unieke oplossing. Via ons platform werk je zonder KvK-registratie, waardoor je de lasten van belastingafdracht vermijdt. Dit maakt het gemakkelijker om als echte zelfstandige aan de slag te gaan, zonder de complexiteit van een officiële bedrijfsstructuur.

Daarnaast biedt GetJobsDone een gratis adviesgesprek aan waarin we samen met jou en je opdrachtgever kunnen kijken naar de beste manier om schijnzelfstandigheid te voorkomen. We helpen je begrijpen hoe je als zelfstandige op een verantwoorde manier opdrachten kunt aannemen, zonder dat je vastloopt in ingewikkelde regelgeving. Met ons platform creëer je transparante afspraken en vermijd je juridische valkuilen, zodat zowel jij als de opdrachtgever gerust zaken kunnen doen. Wil je weten hoe wij jou kunnen helpen? Vraag dan nu een gratis adviesgesprek aan via GetJobsDone!

Schijnzelfstandigheid blijft een uitdagend en actueel probleem in de Nederlandse arbeidsmarkt. Zowel zzp'ers als opdrachtgevers moeten goed op de hoogte zijn van de regels en deze naleven om problemen met de Belastingdienst te voorkomen. De invoering van nieuwe wetten en aangescherpte handhaving maken het steeds belangrijker om zorgvuldig te werk te gaan bij het aangaan van zelfstandige arbeidsrelaties.

Meer lezen over dit onderwerp? Bekijk deze artikelen voor extra verdieping:

Artikel Zipconomy over handhaving Wet DBA

Artikel RTL Nieuws over interim-managers en zelfstandigheid

Daarnaast raden we het aan om recente artikelen te volgen over de platformeconomie en de impact van Europese richtlijnen op zelfstandigheid in Nederland.